Το rTMS είναι μια μη φαρμακευτική, ανώδυνη και μη επεμβατική θεραπεία, που χρησιμοποιεί μαγνητικό ερεθισμό για να επηρεάσει τις περιοχές του εγκεφάλου που ρυθμίζουν τη διάθεση. Αυτή η μέθοδος έχει αποδειχθεί αποτελεσματική σε μελέτες και έχει λάβει πιστοποίηση για την ασφάλεια και την επιστημονική της έγκυρη εφαρμογή.

Νέες μελέτες rTMS

Η έρευνα στο πεδίο του μαγνητικού ερεθισμού είναι σε συνεχή εξέλιξη. Στο άρθρο που ακολουθεί θα παρουσιάσουμε ορισμένες πρόσφατες μελέτες που έγιναν μέσα στο 2023. Στο τέλος του άρθρου θα βρείτε με αριθμητική σειρά τις αντίστοιχες έρευνες.

1. Μία από αυτές τις μελέτες εξέτασε την επίδραση της rTMS στη μνήμη προοπτικής σε ασθενείς με σχιζοφρένεια. Σε αυτή τη μελέτη, διαπιστώθηκε ότι η rTMS βελτίωσε σημαντικά τη μνήμη προοπτικής των συμμετεχόντων, φέρνοντάς την σε επίπεδα παρόμοια με αυτά των υγιών ελεγκτών【1】.
   

   ---

2. Σε άλλη μελέτη, ερευνήθηκε η θεραπευτική αποτελεσματικότητα της rTMS για τη βελτίωση διαφόρων γνωστικών λειτουργιών σε ασθενείς με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ADHD). Η μελέτη ανέδειξε την ύπαρξη θετικών επιδράσεων της rTMS σε διάφορες γνωστικές λειτουργίες, όπως τη διατήρηση της προσοχής και την ταχύτητα επεξεργασίας【2】.
   

   ---

3. Μια μελέτη του Stanford αποκάλυψε ότι η μαγνητική διέγερση θεραπεύει τη σοβαρή κατάθλιψη διορθώνοντας τις μη φυσιολογικές ροές εγκεφαλικών σημάτων. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι στην κατάθλιψη, τα εγκεφαλικά σήματα μεταξύ βασικών περιοχών ρέουν ανάποδα, από την πρόσθια έλικα του προσαγωγίου στο πρόσθιο τμήμα της νήσου του εγκεφάλου, αντί για το αντίστροφο που είναι το φυσιολογικό. Αυτή η ανώμαλη ροή σημάτων αντιστράφηκε προς τη φυσιολογική κατεύθυνση μετά από την εντατική θεραπεία νευροδιαμόρφωσης του Στάνφορντ (SNT), οδηγώντας στην ανακούφιση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Το εύρημα αυτό θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως βιοδείκτης για τη διάγνωση της κατάθλιψης και την αποτελεσματικότητα της SNT. Στη μελέτη συμμετείχαν 33 συμμετέχοντες με ανθεκτική στη θεραπεία μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, συγκρίνοντας θεραπείες SNT και εικονικές θεραπείες【3】.
   

   ---

4. Επίσης, ερευνήθηκε η επιταχυνόμενη rTMS ως μια προσέγγιση για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Η επιταχυνόμενη rTMS μειώνει τις χρονικές απαιτήσεις, βελτιώνει την κλινική αποτελεσματικότητα και ενδεχομένως προκαλεί ταχύτερη έναρξη των αντικαταθλιπτικών αποτελεσμάτων. Ωστόσο, υπάρχει σημαντική ετερογένεια μεταξύ των σχεδιασμών των μελετών. Σε αυτό το άρθρο προοπτικής, κλινικοί ερευνητές και νευροεπιστήμονες που έχουν εκτεταμένη ερευνητική εμπειρία στην επιταχυνόμενη rTMS συνθέτουν την τελευταία επιστημονική θεώρηση που βασίζεται σε δύο δεκαετίες έρευνας και ανάπτυξης, από τις πρώιμες μελέτες έως την πιο «σύγχρονη» διέγερση theta burst (iTBS), μια αποδοτική ως προς το χρόνο μορφή rTMS που κερδίζει την αποδοχή σε κλινικές ρυθμίσεις. Συνολικά, οι εμπειρικές μελέτες δείχνουν ότι τα πρωτόκολλα επιταχυνόμενης rTMS είναι καλά ανεκτά και δεν σχετίζονται με σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Είναι σημαντικό ότι η αντικαταθλιπτική αποτελεσματικότητα της επιταχυνόμενης rTMS φαίνεται συγκρίσιμη με τα συμβατικά, άπαξ ημερησίως εφαρμοζόμενα πρωτόκολλα RTMS【4】.
   

   ---

5. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η rTMS βελτιώνει τη μνήμη και τη νόηση στην Ήπια Γνωσιακή Εξασθένηση. Η ήπια γνωστική εξασθένιση (Mild Cognitive Impairment) είναι μια κατάσταση αρχόμενων διαταραχών της νοητικής λειτουργίας που δεν προκαλεί εκσεσημασμένη δυσλειτουργία την καθημερινότητα, αλλά έχει υψηλό ποσοστό εξέλιξης σε άνοια και δεν υπάρχουν καθιερωμένες θεραπείες. Ο αριστερός πλαγιοραχιαίος προμετωπιαίος φλοιός DLPFC είναι η πιο κοινή περιοχή διέγερσης και χρησιμοποιούνται συχνά 10 συνεδρίες. Υπήρχε μεταβλητότητα στις παραμέτρους rTMS της έντασης και των παλμών. 【5】
   

   ---

6. Το rTMS έχει ως γνωστόν αρκετές εφαρμογές στη νευρολογία π.χ. στα ΑΕΕ, στη νόσο Parkinson κ.α. Εδώ μια νέα μελέτη για παράδειγμα βρήκε ότι η εφαρμογή rTMS αμφίπλευρα στην παρεγκεφαλίδα αποτελεί υποσχόμενη θεραπευτική επιλογή για τη δυσφαγία μετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο【6】.
   

   ---

7. Μελέτη rTMS που στοχεύει στο σύστημα ανταμοιβής διεξήχθη για τη θεραπεία των Διαταραχών που σχετίζονται με τις ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές (Obsessive Compulsive Related Disorders). Ασθενείς με τριχοτιλλομανία, διαταραχή αποθησαυρισμού και skin picking disorder έλαβαν rTMS πάνω από τον αριστερό πλαγιοραχιαίο προμετωπιαίο φλοιό. Τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντική μείωση των συμπτωμάτων σε όλες τις ομάδες, με τις βελτιώσεις να είναι πιο έντονες στους νεότερους ασθενείς. Η μελέτη υποδηλώνει ότι το rTMS, που χρησιμοποιείται συνήθως στη θεραπεία του εθισμού, θα μπορούσε να είναι αποτελεσματικό για τις OCRDs λόγω κοινών χαρακτηριστικών νευρωνικών κυκλωμάτων【7】.
   

   ---

8. Τέλος έχει ξεκινήσει και τρέχει μεγάλη μελέτη παρακολούθησης της θεραπείας συντήρησης με rTMS για 1 έτος σε 300 ασθενείς. Η θεραπεία συντήρησης (maintenance therapy) με rTMS θα μπορούσε να είναι μια αποτελεσματική και ασφαλής θεραπεία για την πρόληψη της υποτροπής/επανεμφάνισης της κατάθλιψης, αλλά δεν έχουμε ως τώρα επαρκείς μεγάλες μελέτες που να τεκμηριώνουν αυτή τη θεώρηση【8】.

Στο rTMS, το μαγνητικό πεδίο δημιουργείται μέσω ενός πηνίου που τοποθετείται κοντά στο τριχωτό της κεφαλής και στοχεύει σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Αυτό επιτρέπει την επιλεκτική τροποποίηση της δραστηριότητας σε αυτές τις περιοχές, προκαλώντας επιδράσεις που βοηθούν στη θεραπεία διάφορων ψυχιατρικών/ψυχολογικών προβλημάτων που προκαλούν κατάθλιψη και άγχος. Μελέτες έχουν δείξει ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών που δεν ανταποκρίνονταν σε φαρμακευτικές θεραπείες βίωσαν σημαντική βελτίωση στα καταθλιπτικά συμπτώματα με τη χρήση rTMS, και ένας στους τρεις ασθενείς πέτυχε πλήρη ύφεση.

Πηγές

1. Brain Stimulation Enhances Memory in Schizophrenia Patients
2. A meta-analysis on the therapeutic efficacy of repetitive transcranial magnetic stimulation for cognitive functions in attention-deficit/hyperactivity disorders
3. Researchers treat depression by reversing brain signals traveling the wrong way
4. Accelerated Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation to Treat Major Depression: The Past, Present, and Future
5. Evidence for Transcranial Magnetic Stimulation (rTMS) in Mild Cognitive Impairment (MCI): A Systematic Review
6. Bilateral cerebellar rTMS represents “promising” treatment option for post-stroke dysphagia
7. rTMS investigation of resistant Obsessive-Compulsive Related Disorders: Efficacy of targeting the reward system
8. Maintenance repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS) therapy for treatment-resistant depression: a study protocol of a multisite, prospective, non-randomized longitudinal study

Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος