Τι είναι ο εθισμός στον τζόγο

Η διαταραχή που αφορά τον εθισμό στον τζόγο (Gambling Disorder) είναι μία ψυχιατρική κατάσταση και χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενη, δυσπροσαρμοστική συμπεριφορά απέναντι στα τυχερά παιχνίδια, που οδηγεί σε ψυχική δυσφορία. Έχει επαναταξινομηθεί ως παθολογική ενασχόληση με τα τυχερά παιχνίδια στην ομάδα με τις διαταραχές εξάρτησης & κατάχρησης ουσιών στην πέμπτη έκδοση του διαγνωστικού και στατιστικού εγχειριδίου για ψυχικές διαταραχές (DSM-5)¹. Παρόλο που επηρεάζει 0,2% με 5,3% των ενηλίκων και επιφέρει σοβαρές καταστροφές στις ζωές των ασθενών και των οικογενειών τους, ποσοστό μικρότερο του 10% των ασθενών λαμβάνουν θεραπεία. Η παθολογική ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια χαρακτηρίζεται ως μία χρόνια διαταραχή με υποτροπές και υψηλά ποσοστά παραίτησης από τη θεραπεία².

Τα τυχερά παιχνίδια έχουν πολλές μορφές, όπως λαχεία, ηλεκτρονικές μηχανές (κουλοχέρηδες/φρουτάκια), χαρτοπαιξία³, στοιχήματα σε αθλήματα, σε αγώνες με άλογα ή αγώνες κωπηλασίας⁴. Μπορούν να εμφανιστούν σε πολλούς χώρους (καζίνο, παντοπωλεία, νυχτερινά κέντρα ή στο διαδίκτυο), είτε νόμιμα είτε παράνομα³. Προβλήματα μπορούν να προκύψουν από τους παραδοσιακούς τύπους παιχνιδιών, αλλά και από επενδύσεις σε μετοχές ή εμπορεύματα. Οι άνθρωποι ξεκινούν να ασχολούνται με τυχερά παιχνίδια από περιέργεια ή για διασκέδαση ή επειδή αναμένουν χρηματική ανταμοιβή⁴. Πολλοί άνθρωποι παίζουν τυχερά παιχνίδια δίχως να παρουσιάζουν προβλήματα, όμως μία μειοψηφία αυτών αναπτύσσει προβλήματα³.

Παρόλο που η ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια παρουσιάζεται ως μία αβλαβής δραστηριότητα για τους περισσότερους παίκτες τυχερών παιχνιδιών, ασθενείς που ασχολούνται παθολογικά με αυτή τη δραστηριότητα συχνά χαρακτηρίζονται από παραισθήσεις ελέγχου, παρορμητική συμπεριφορά και δυσλειτουργικά στοιχεία της προσωπικότητας¹. Επίσης,δεν μπορούν να αντισταθούν στην επιθυμία τους να παίξουν, γεγονός που επηρεάζει δυσμενώς την οικογένειά τους, την κοινωνική, επαγγελματική και προσωπική τους ζωή⁵.

Νευροβιολογία- αίτια εθισμού στον τζόγο

Τα αίτια του εθισμού στον τζόγο αναγνωρίζονται ως ένα περίπλοκο μείγμα βιολογίας και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Τα άτομα που πάσχουν από τη διαταραχή που σχετίζεται με τα τυχερά παιχνίδια, παρουσιάζουν υψηλότερη δυσκολία ρύθμισης των συναισθημάτων και εφαρμόζουν δυσπροσαρμοστικές στρατηγικές, για να τροποποιήσουν τα συναισθήματά τους, συχνότερα απ’ ότι ο γενικός πληθυσμός.

Αυξανόμενες ενδείξεις υποδηλώνουν ότι εθισμός στον τζόγο και η διαταραχή κατάχρησης ουσιών (Substance Use Disorder) μοιράζονται κοινές νευροβιολογικές βάσεις και χαρακτηριστικά συμπεριφοράς (Hudgens-Haney et al., 2013; Limbrick-Oldfield et al., 2013; Tschernegg et al., 2013; Goudriaan et al. , 2014). Πράγματι, μελέτες σε ανθρώπους και ζώα δείχνουν ότι αμφότερες χαρακτηρίζονται από δυσλειτουργία του ντοπαμινεργικού συστήματος ανταμοιβής και του γνωστικού ελέγχου, που οδηγούν σε αυξημένη επιθυμία για τζόγο/χρήση (craving), αυξημένη παρορμητικότητα, μειωμένο αυτοέλεγχο, μη φυσιολογική λήψη αποφάσεων και εκτελεστική δυσλειτουργία.

Θεραπεία εθισμού στον τζόγο

Η παθολογική ενασχόληση με τυχερά παιχνίδια είναι μία περίπλοκη διαταραχή, με αποτέλεσμα κάθε ασθενής να χρειάζεται διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση. Πολλές φορές συνδυάζονται διαφορετικές θεραπευτικές παρεμβάσεις, τόσο ψυχολογικές όσο και φαρμακολογικές, για να βοηθήσουν τον ασθενή στο μέγιστο βαθμό. Κάποια είδη θεραπείας είναι πιο αποτελεσματικά σε κάποιους ασθενείς απ’ ότι σε κάποιους άλλους. Το σχέδιο θεραπείας δεν είναι σταθερό, διαφέρει ανάλογα με τον ασθενή και τη σοβαρότητα της εθιστικής συμπεριφοράς.

Οι υποτροπές και τα υψηλά ποσοστά παραίτησης από τη θεραπεία υπογραμμίζουν τον υψηλό βαθμό δυσκολίας για την απεξάρτηση από τον τζόγο και πως χρειάζεται να συνεχιστεί η έρευνα και οι προσπάθειες ανάπτυξης ενός θεραπευτικού σχεδίου που θα είναι πιο αποτελεσματικό και αποδοτικό, θα προλαμβάνει τις υποτροπές και θα εγγυάται την αφοσίωση του ασθενή στη θεραπεία.

Λόγω της απουσίας φαρμακολογικών θεραπειών με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα για αυτήν την κατάσταση, διερευνάται τα τελευταία χρόνια ο ρόλος της μη επεμβατικής διέγερσης του εγκεφάλου (Non Invasive Brain Stimulation) για τη θεραπεία του εθισμού στον τζόγο όπως άλλωστε και σε όλες τις διαταραχές εξάρτησης.

Η θεραπεία rTMS αποτελεί μια τέτοια θεραπευτική επιλογή. Αν και προς το παρόν ο αριθμός των μελετών είναι περιορισμένος, οι περισσότερες ελεγχόμενες μελέτες (Zack et al., 2016; Gay et al., 2017; Martinotti et al., 2019) και μη ελεγχόμενες αναφορές (Martinotti et al., 2018; Cardullo et al., 2019; Pettorruso et al., 2019a, 2020) ανέφεραν μείωση της συμπεριφοράς του τζόγου, της επιθυμίας ή των συμπτωμάτων που σχετίζονται με τον τζόγο. Αυτό σημαίνει ότι η θεραπεία rTMS έχει το υπόβαθρο να προσφέρει θεραπευτικό όφελος σε ορισμένους εξαρτημένους από τον τζόγο είτε επικουρικά είτε ως κύρια προσέγγιση.

Συγγραφή : Νυσταζάκη Μαρία Νοσηλεύτρια Ψυχικής Υγείας

Συγγραφή – επιμέλεια : Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος Ψυχοθεραπευτής

Βιβλιογραφία

1. Menchon, JM, Mestre-Bach G, Steward T, Fernández-Aranda F, Jiménez-Murcia S. An overview of gambling disorder: from treatment approaches to risk factors. PubMed, 2018
2. Choi SW, Shin YC, Youn HC, Lim SW, Ha J. Pharmacotherapy and group cognitive behavioral therapy enhance follow-up treatment duration in gambling disorder patients. PubMed, 2016
3. Potenza MN. The neural bases of cognitive processes in gambling disorder. PubMed, 2014
4. Shin YC,Choi SW,Ha J, Choi JS, Kim DJ. Gambling disorder in financial markets: Clinical and treatment-related features. PubMed, 2015
5. Bouchard S, Robillard G, Giroux I, Jacques C, Loranger C, St-Pierre M, Chrétien M, Goulet A. Using Virtual Reality in the Treatment of Gambling Disorder: The Development of a New Tool for Cognitive Behavior Therapy. PubMed, 2017
6. Non-invasive Brain Stimulation for Gambling Disorder: A Systematic Review 2020