Τι είναι η ανηδονία

Η ανηδονία ορίζεται ως η μειωμένη ικανότητα να βιώσετε ευχαρίστηση και να απολαύσετε δραστηριότητες που συνήθως προσφέρουν χαρά, όπως για παράδειγμα το διάβασμα ενός καλού βιβλίου, ένα καλό γεύμα ή το σεξ. Είναι ένα σύμπτωμα που υπάρχει σε πολλούς διαφορετικούς τύπους ψυχιατρικών διαταραχών και έχει αναγνωριστεί ως βασικό χαρακτηριστικό της μείζονος κατάθλιψης (Romney & Candido, 2011; Leventhal et al., 2006).

Συγκεκριμένα, η ανηδονία έχει χαρακτηρισθεί ως πρόδρομο, και ως εκ τούτου ως προγνωστικός παράγοντας για την ανάπτυξη καταθλιπτικής διαταραχής σε πολλές ηλικιακές ομάδες (Loas, 1996; Gudmundsen et al., 2018). Επιπλέον, η χρήση ναρκωτικών, και συγκεκριμένα διεγερτικών όπως είναι η κοκαΐνη, μπορεί επίσης να οδηγήσει στην ανηδονία και ιδιαίτερα κατά την περίοδο απεξάρτησης.

---

Τύποι ανηδονίας:

Υπάρχουν δύο τύποι ανηδονίας που μπορεί κάποιος να βιώσει:

Η κοινωνική ανηδονία εμφανίζεται όταν ένα άτομο δεν θέλει πλέον να περνά χρόνο με άλλους ανθρώπους και πάσχει από έλλειψη ευχαρίστησης σε κοινωνικές καταστάσεις.

Η φυσική ανηδονία είναι η αδυναμία να αισθανθείτε φυσικές απολαύσεις όπως το φαγητό, το άγγιγμα ή η σεξουαλική δραστηριότητα.

Πώς εκδηλώνεται η ανηδονία ;

Μερικές από τις πιο συχνές εκδηλώσεις του συμπτώματος περιλαμβάνουν:

•         Απώλεια ικανότητας να νιώσετε χαρά.

•         Κοινωνική απόσυρση

•         Αρνητικά συναισθήματα απέναντι στον εαυτό ή στους άλλους.

•         Μειωμένες συναισθηματικές ικανότητες, συμπεριλαμβανομένης της    λεκτικής και μη έκφρασης.

•         Δυσκολία προσαρμογής στις κοινωνικές καταστάσεις.

•         Μια τάση επίδειξης ψεύτικων συναισθημάτων.

•         Μείωση του ενδιαφέροντος για σεξουαλική δραστηριότητα.

---

Ποιες είναι οι αιτίες της ανηδονίας;

Η εμφάνιση της ανηδονίας σε ασθενείς με ψυχιατρικές διαταραχές έχει οδηγήσει τους επιστήμονες να πιστεύουν ότι συνδέεται με αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα και στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος παράγει ή ανταποκρίνεται στην ντοπαμίνη. Η ντοπαμίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που συντονίζει τα συναισθήματα χαράς και ευχαρίστησης.

---

Κατάθλιψη, ανηδονία και rtms

Μελέτες έχουν διερευνήσει τους νευρικούς μηχανισμούς της κατάθλιψης και τα αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα του rTMS. Συγκεκριμένα, έρευνες έχουν δείξει πως η ενεργοποίηση του πλάγιου-ραχιαίου προμετωπιαίου φλοιού (DLPFC) σχετίζεται με τη μειωμένη εμπειρία θετικών συναισθημάτων (Davidson, 2004; Heller et αϊ. 2013), ενώ η αυξημένη δραστηριότητα του κοιλιακού προμετωπιαίου φλοιού (VLPFC) σχετίζεται με την καταστολή του θετικού συναισθήματος που παρατηρείται συχνά σε καταθλιπτικά άτομα (Light et al., 2011).

Σε μια μελέτη του 2019, ερευνητές μελέτησαν τις αλλαγές στη διάθεση συμμετεχόντων πριν και μετά τη θεραπεία rTMS. Στο τέλος της μελέτης, οι συμμετέχοντες του rTMS παρουσίασαν σημαντική μείωση στην κλίμακα Snaith-Hamilton Pleasure Scale (SHAPS) όπου μετρά το επίπεδο ανηδονίας στο οποίο κάποιος μπορεί να βρίσκεται, ενώ παράλληλα είχαν αυξημένα επίπεδα ενσυναίσθησης.

Η ανηδονία είναι ένα σύμπτωμα που πολλοί άνθρωποι μπορεί να νιώθουν αλλά να μη γνωρίζουν ότι αναγνωρίζεται ιατρικά. Ενώ όλοι οι άνθρωποι περνούν περιόδους χαράς, θλίψης και μελαγχολίας, η συστηματική έλλειψη ευχαρίστησης αποτελεί μία διαταραχή, που όπως κάποιος δε θα μπορούσε να αγνοήσει αν ήταν σωματική, έτσι δεν μπορεί να αγνοήσει ούτε εκείνη. 

Ο επαναλαμβανόμενος διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός (rTMS) είναι μια από τις καλύτερες διαθέσιμες θεραπείες για την ανηδονία. Η διαδικασία περιλαμβάνει την αποστολή μαγνητικών παλμών για τη διέγερση περιοχών του εγκεφάλου όπου η χαμηλή δραστηριότητα μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη, συμπεριλαμβανομένων των ανηδονικών συμπτωμάτων. Η διαδικασία είναι μη επεμβατική, ασφαλής και εγκεκριμένη από τον FDA.

Εφη Μερτζάνη Ψυχολόγος

Επιμέλεια : Σπύρος Καλημέρης Ψυχίατρος

---

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

What Is Anhedonia?

Light, S. N., Bieliauskas, L. A., & Taylor, S. F. (2019). Measuring change in anhedonia using the “Happy Faces” task pre-to post-repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS) treatment to left dorsolateral prefrontal cortex in Major Depressive Disorder (MDD): relation to empathic happiness. Translational psychiatry, 9(1), 1-10.

Martino, I., Santangelo, G., Moschella, D., Marino, L., Servidio, R., Augimeri, A., … & Cerasa, A. (2018). Assessment of Snaith-Hamilton Pleasure Scale (SHAPS): the dimension of anhedonia in Italian healthy sample. Neurological Sciences, 39(4), 657-661.

Nakonezny, P. A., Morris, D. W., Greer, T. L., Byerly, M. J., Carmody, T. J., Grannemann, B. D., … & Trivedi, M. H. (2015). Evaluation of anhedonia with the Snaith–Hamilton Pleasure Scale (SHAPS) in adult outpatients with major depressive disorder. Journal of psychiatric research, 65, 124-130.

Pettorruso, M., Spagnolo, P. A., Leggio, L., Janiri, L., Di Giannantonio, M., Gallimberti, L., … & Martinotti, G. (2018). Repetitive transcranial magnetic stimulation of the left dorsolateral prefrontal cortex may improve symptoms of anhedonia in individuals with cocaine use disorder: a pilot study. Brain Stimulation: Basic, Translational, and Clinical Research in Neuromodulation, 11(5), 1195-1197.