Ο φόβος αποτελεί ένα από τα κύρια συναισθήματα του ανθρώπου το οποίο έκανε την εμφάνισή του από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής του. Ο φόβος συνήθως εκδηλώνεται όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον κίνδυνο και ενεργοποιεί ένστικτα όπως αυτό της «αυτοσυντήρησης». Συγκεκριμένα, αποτελεί συναίσθημα που εξελικτικά λειτούργησε ως μηχανισμός επιβίωσης για το ανθρώπινο είδος αφού οι πρόγονοί μας ζούσαν σε περιβάλλον με πολλούς φυσικούς κινδύνους κι έτσι οι αντιδράσεις τους χρειαζόταν να είναι ακαριαίες.

Ωστόσο, στη σημερινή εποχή, συχνά ο φόβος ξεπερνάει το όριο και γίνεται φοβία, αποκτώντας παθολογική διάσταση και περιορίζοντας τη λειτουργικότητα του ατόμου.

Πιο συγκεκριμένα, όταν νιώθουμε φόβο, στέλνεται μήνυμα στο αυτόνομο νευρικό συμπαθητικό σύστημα κι έτσι, ενεργοποιούνται τριών ειδών αυτόματες αντιδράσεις: μάχη (fight), φυγή (flight) και πάγωμα (freeze). Οι αντιδράσεις αυτές με τη σειρά τους ενεργοποιούν ποικιλία σωματικών συμπτωμάτων τα οποία συμμετέχουν στην προστασία του ανθρώπινου οργανισμού.

Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του κινδύνου, ο άνθρωπος χρειάζεται να έχει δυνατά άκρα ώστε να αντιδράσει (π.χ. φεύγοντας) κι έτσι, το αίμα κατευθύνεται αμέσως στα άκρα του σώματος. Ωστόσο, για την αποστολή του αίματος στα άκρα, η καρδιά χρειάζεται να λειτουργήσει πιο γρήγορα κι έτσι, έχουμε ταχυπαλμία. Ταυτόχρονα, για την αποστολή του αίματος στα άκρα χρειάζεται η μείωση του αίματος από άλλα σημεία του σώματος (π.χ. κεφάλι) κι έτσι, το άτομο χλομιάζει, ζαλίζεται ή μουδιάζει.

Επιπλέον, σε κατάσταση κινδύνου, κρίνεται αναγκαία η εξέταση του χώρου γύρω από το άτομο ώστε να διερευνηθεί ο τρόπος διαφυγής του. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι κόρες των ματιών διαστέλλονται, εισέρχεται περισσότερο φως στα μάτια κι έτσι, έχουμε σωματικά συμπτώματα όπως κηλίδες στο οπτικό πεδίο ή θολή όραση.

Για τις παραπάνω σωματικές αντιδράσεις , οργανισμός καταναλώνει αρκετή ενέργεια με αποτέλεσμα, την εμφάνιση άλλων σωματικών συμπτωμάτων όπως το τρέμουλο ή το αίσθημα κόπωσης.

Τέλος, ο οργανισμός για να εξοικονομήσει ενέργεια, αδρανοποιεί συστήματα που δεν είναι άμεσα αναγκαία για την επιβίωσή του όπως το πεπτικό και το ουροποιητικό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, την εμφάνιση σωματικών συμπτωμάτων όπως η ναυτία ή ο πόνος στομάχου.

Ωστόσο, αυτό που διαφοροποιεί το αίσθημα του φόβου από τη φοβία είναι ότι στην περίπτωση της φοβίας παρατηρείται μεγαλοποίηση της επικείμενης απειλής η οποία συνοδεύεται από έντονο αίσθημα φόβου, δυσφορικών σωματικών συμπτωμάτων και μη λειτουργικών συμπεριφορών (π.χ. αποφυγή), περιορίζοντας έτσι τη λειτουργικότητα του ατόμου.

Ανάμεσα στις πιο συχνές ειδικές φοβίες συγκαταλέγονται η κλειστοφοβία, η ακροφοβία, η αραχνοφοβία, η μικροβιοφοβία, η αιματοφοβία, η κυνοφοβία και λοιπές.

Για τη θεραπεία των Ειδικών Φοβιών προτείνεται τόσο η Φαρμακοθεραπεία όσο και η Ψυχοθεραπεία. Στο Smart CNS Center παρέχεται Ψυχοθεραπεία από άρτια εκπαιδευμένους Ψυχιάτρους και Ψυχολόγους για την αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών και ψυχολογικών ζητημάτων. Επικοινωνήστε στο 210 440 1 440 για μια πιο εξατομικευμένη προσέγγιση.

Ματίλντα Μαναρώλη, Κλινική Ψυχολόγος, MSc