Η 10η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σοβαρότητα του θέματος. Κάθε χρόνο, περισσότεροι από 500 άνθρωποι αυτοκτονούν στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω τους χιλιάδες πενθούντες, ενώ οι απόπειρες αυτοκτονίας εκτιμάται ότι είναι 15 έως 20 φορές περισσότερες από τους επίσημα καταγεγραμμένους θανάτους (Κλίμακα, 2023). Η αυτοκτονία δεν είναι μόνο ένας προσωπικός αγώνας, αλλά μια συλλογική τραγωδία που αφήνει πίσω της βαθιά τραύματα σε οικογένειες, φίλους και κοινότητες.

Ωστόσο, η αυτοκτονία μπορεί να προληφθεί. Ο βασικός σκοπός αυτής της ημέρας είναι να υπενθυμιστεί στις κοινωνίες και τις κυβερνήσεις ότι η πρόληψη της αυτοκτονίας πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα της δημόσιας υγείας. Είναι ευθύνη όλων μας να κατανοήσουμε τη σοβαρότητα του φαινομένου, να ενισχύσουμε τη συζήτηση γύρω από την αυτοκαταστροφική συμπεριφορά και να συμβάλλουμε στην εξάλειψη του στίγματος που συχνά συνοδεύει τις ψυχικές νόσους.

 

Παράγοντες Κινδύνου για την Αυτοκτονικότητα

 

Η κατάθλιψη, η οποία πλήττει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως, είναι συχνά ο «αόρατος εχθρός» πίσω από την αυτοκτονία. Τα συναισθήματα της απόγνωσης, της απώλειας νοήματος και της μοναξιάς που βιώνουν οι πάσχοντες μπορεί να γίνουν αβάσταχτα. Όταν η ψυχική ασθένεια συνδυάζεται με κοινωνικούς παράγοντες, ο κίνδυνος αυξάνεται δραματικά.

Συνεπώς, η αυτοκτονία είναι αποτέλεσμα μιας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης κοινωνικοπολιτισμικών, ψυχολογικών και βιολογικών παραγόντων. Οι δυσκολίες της σύγχρονης κοινωνίας μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο για αυτοκτονική συμπεριφορά. Μερικοί από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Ανεργία και φτώχεια: Οικονομικές δυσκολίες μπορούν να αυξήσουν το αίσθημα αδυναμίας και ματαίωσης.
• Ασταθείς οικογενειακές σχέσεις: Έντονες συγκρούσεις ή διαζύγια επιδεινώνουν την ψυχική ευαλωτότητα.
• Μετανάστευση και κοινωνική απομόνωση: Η αποκοπή από την υποστηρικτική κοινότητα και η απουσία αισθήματος  του ανήκειν μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ψυχική υγεία.
• Αυξημένη ψυχική και βιολογική ευαλωτότητα: Καταστάσεις όπως η κατάθλιψη, το άγχος, ή η χρήση ουσιών εντείνουν τις αυτοκτονικές σκέψεις.
• Δυσάρεστα στρεσογόνα γεγονότα ζωής: Σημαντικές απώλειες ή τραυματικές εμπειρίες αυξάνουν τον κίνδυνο.
• Εύκολη πρόσβαση σε μέσα αυτοκαταστροφής: Όπως όπλα ή φάρμακα, μπορεί να επιταχύνουν την απόφαση.

 

Πρόληψη Αυτοκτονιών

 

Η πρόληψη της αυτοκτονίας προϋποθέτει την εφαρμογή συγκεκριμένων στρατηγικών σε μια κοινωνία με επαρκείς υποδομές. Ορισμένες από αυτές περιλαμβάνουν:

• Περιορισμός της πρόσβασης σε μέσα αυτοκαταστροφής: Νομοθετικά μέτρα που ρυθμίζουν την οπλοκατοχή ή την πρόσβαση σε φάρμακα.
• Ενημέρωση και καταπολέμηση του στίγματος: Εκστρατείες ευαισθητοποίησης σχετικά με τις ψυχικές ασθένειες και την αυτοκτονία.
• Ενίσχυση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας: Υπηρεσίες όπως τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας ή εξειδικευμένα κέντρα ψυχικής υγείας είναι κρίσιμες.
• Εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας: Ιδιαίτερα οι ιατροί πρωτοβάθμιας περίθαλψης πρέπει να εκπαιδεύονται στην ανίχνευση αυτοκτονικού κινδύνου.
• Διαμόρφωση της εικόνας στα ΜΜΕ: Η υπεύθυνη παρουσίαση της αυτοκτονίας μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο μίμησης (Niederkrotenthaler κ.ά., 2020).

 

Η υποστήριξη των αγαπημένων μας είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη της αυτοκτονίας. Αν παρατηρήσετε ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση ή στη συμπεριφορά ενός ατόμου, όπως αίσθημα απελπισίας ή κοινωνική απομόνωση, είναι σημαντικό να αντιδράσετε με ευαισθησία. Ακούστε προσεκτικά χωρίς κριτική, και επιτρέψτε στο άτομο να εκφράσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. Αποφύγετε γενικές συμβουλές και δείξτε συμπόνια με τη στάση και τον τόνο της φωνής σας. Μιλήστε ανοιχτά για την αυτοκτονία, καθώς η επικοινωνία μπορεί να προσφέρει ανακούφιση και να ανοίξει τον δρόμο για βοήθεια. Αν χρειαστεί, αναζητήστε τη βοήθεια ενός ειδικού. Η σοβαρή και συμπονετική προσέγγιση μπορεί να κάνει τη διαφορά.

 

rTMS: Μια Ελπιδοφόρα Εναλλακτική στη Μάχη κατά του Αυτοκτονικού Ιδεασμού

 

Ο επαναλαμβανόμενος διακρανιακός μαγνητικός ερεθισμός (rTMS) αναδεικνύεται ως μια σημαντική θεραπευτική επιλογή για την καταπολέμηση των αυτοκτονικών σκέψεων, ιδιαίτερα όταν άλλες θεραπείες δεν είναι αποτελεσματικές ή προκαλούν έντονες παρενέργειες. Εστιάζοντας στη διέγερση συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου, όπως ο προμετωπιαίος φλοιός, το rTMS μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση της διάθεσης και της ψυχικής ευημερίας των ασθενών.

Μελέτες έχουν δείξει ότι το rTMS μπορεί να μειώσει τα επίπεδα αυτοκτονικών σκέψεων σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, προσφέροντας ελπίδα σε άτομα με μακροχρόνιο αυτοκτονικό ιδεασμό (Cui κ.ά., 2022; Dilshana Nafisa Bapakunhi and Pillay, 2023; Pan κ.ά., 2020; Wang κ.ά., 2022). Η θεραπεία με rTMS, χωρίς να έχει λάβει ευρεία εφαρμογή ακόμη στην κλινική πράξη για επείγουσες καταστάσεις, μπορεί να είναι χρήσιμη ως μέρος μιας συνολικής στρατηγικής αντιμετώπισης για τη μακροχρόνια υποστήριξη και αποκατάσταση.

 

Συλλογική Υποχρέωση

 

Η Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας είναι μια υπενθύμιση ότι η πρόληψη της αυτοκτονίας είναι ευθύνη όλων μας. Δεν αφορά μόνο τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας, αλλά και την κοινωνία στο σύνολό της. Είμαστε όλοι υπεύθυνοι να παρατηρούμε τα σημάδια, να ακούμε τους ανθρώπους γύρω μας και να προτρέπουμε όσους παλεύουν να αναζητήσουν βοήθεια. Η σωστή ενημέρωση, η ευαισθητοποίηση και η ύπαρξη πρόσβασης σε βοήθεια μπορούν να συμβάλουν στη σωτηρία ζωών.

To rTMS είναι μια από τις πολλές δυνατότητες που προσφέρει η σύγχρονη ψυχιατρική. Αλλά καμία θεραπεία δεν είναι αποτελεσματική χωρίς την ανθρώπινη σύνδεση, την κατανόηση και την αλληλεγγύη. 

 

Στην Ελλάδα, λειτουργεί η 24ωρη “Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία” με το νούμερο 1018. http://suicide-help.gr

 

---

Φραντζέσκα Παρλιάρου Ψυχολόγος

---

 

 

Βιβλιογραφία

 

Abdelnaim, M.A., Langguth, B., Deppe, M., Mohonko, A., Kreuzer, P.M., Poeppl, T.B., Hebel, T. and Schecklmann, M. (2020). Anti-Suicidal Efficacy of Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation in Depressive Patients: A Retrospective Analysis of a Large Sample. Frontiers in Psychiatry, 10. doi:https://doi.org/10.3389/fpsyt.2019.00929.

Cui, Y., Fang, H., Bao, C., Geng, W., Yu, F. and Li, X. (2022). Efficacy of Transcranial Magnetic Stimulation for Reducing Suicidal Ideation in Depression: A Meta-Analysis. Frontiers in Psychiatry, 12. doi:https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.764183.

Dilshana Nafisa Bapakunhi and Pillay, P. (2023). Effectiveness of rTMS on Suicidal Thoughts in Patients With Depression. BJPsych Open, 9(S1), pp.S63–S64. doi:https://doi.org/10.1192/bjo.2023.220.

Niederkrotenthaler, T., Braun, M., Pirkis, J., Till, B., Stack, S., Sinyor, M., Tran, U.S., Voracek, M., Cheng, Q., Arendt, F., Scherr, S., Yip, P.S.F. and Spittal, M.J. (2020). Association between suicide reporting in the media and suicide: systematic review and meta-analysis. BMJ, 368, p.m575. doi:https://doi.org/10.1136/bmj.m575.

Pan, F., Shen, Z., Jiao, J., Chen, J., Li, S., Lu, J., Duan, J., Wei, N., Shang, D., Hu, S., Xu, Y. and Huang, M. (2020). Neuronavigation‐Guided rTMS for the Treatment of Depressive Patients With Suicidal Ideation: A Double‐Blind, Randomized, Sham‐Controlled Trial. Clinical Pharmacology & Therapeutics, 108(4), pp.826–832. doi:https://doi.org/10.1002/cpt.1858.

Wang, Q., Huang, H., Li, D., Wang, Y., Qi, N., Ci, Y. and Xu, T. (2022). Intensive rTMS for treatment-resistant depression patients with suicidal ideation: An open-label study. Asian Journal of Psychiatry, 74, p.103189. doi:https://doi.org/10.1016/j.ajp.2022.103189.

Κλίμακα ΜΚΟ (2023). Δελτίο Τύπου-10 Σεπτεμβρίου-Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας – Klimaka. [online] www.klimaka.org.gr/.