Καθώς το καλοκαίρι φέρνει μεγαλύτερες ημέρες και υψηλότερες θερμοκρασίες, είναι σημαντικό να εξετάσουμε πώς οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν την ψυχική μας υγεία. Η περίοδος αυτή του έτους μπορεί να είναι μια πηγή ευφορίας για κάποιους, όμως για άλλους μπορεί να προκαλέσει σημαντικές ψυχολογικές επιπτώσεις, ειδικά όταν συνδυάζεται με καύσωνες.

 

Φυσιολογικές Αλλαγές & Ψυχολογικές Επιπτώσεις

 

Οι καύσωνες μπορούν να έχουν άμεση επίδραση στην υγεία μας. Οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν συνδεθεί με αυξημένα επίπεδα στρες, άγχους και επιθετικότητας. Ο εγκέφαλός μας είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στις αλλαγές της θερμοκρασίας, και οι καύσωνες μπορούν να διαταράξουν την ικανότητά μας να ρυθμίζουμε τα συναισθήματά μας. Ακόμη, μπορεί να επηρεαστούν οι γνωστικές μας λειτουργίες. Συγκεκριμένα, η αφυδάτωση που προκαλείται από την υπερβολική ζέστη μπορεί να μειώσει την απόδοση του εγκεφάλου μας. Η αφυδάτωση επηρεάζει την ικανότητά μας να συγκεντρωνόμαστε, να παίρνουμε αποφάσεις και να εκτελούμε σύνθετες γνωστικές εργασίες.

 

Επιπλέον, οι καύσωνες μπορούν να επιδεινώσουν τις ήδη υπάρχουσες ψυχικές διαταραχές. Άτομα με διαταραχές άγχους, κατάθλιψη ή άλλες ψυχικές νόσους μπορεί να βρουν δύσκολη τη διαχείριση των συμπτωμάτων τους κατά τη διάρκεια περιόδων υψηλής θερμοκρασίας. Η ζέστη μπορεί να προκαλέσει αισθήματα ανησυχίας και ευερεθιστότητας, καθιστώντας πιο δύσκολη τη διαχείριση των καθημερινών στρεσογόνων παραγόντων.

 

Η ψυχική υγεία επηρεάζεται και από τις διαταραχές ύπνου που μπορούν να προκληθούν από τη ζέστη. Οι υψηλές θερμοκρασίες δυσκολεύουν τον ύπνο, καθώς ορισμένοι μπορεί να βρίσκουν δύσκολο να κοιμηθούν ή να διατηρήσουν βαθύ και αναζωογονητικό ύπνο κατά τις ζεστές νύχτες, επηρεάζοντας την ευεξία και επιδεινώνοντας την ψυχική κατάσταση.

 

Έρευνες

 

Οι καύσωνες έχουν αποδειχθεί ότι επηρεάζουν τις γνωστικές μας ικανότητες. Μια πρόσφατη έρευνα στην Κίνα (Zhang, Chen and Zhang, 2024) έδειξε ότι οι θερμοκρασίες άνω των 32°C μειώνουν τις επιδόσεις σε τεστ μαθηματικών. Επιπλέον, μελέτες σε πυροσβέστες και στρατιώτες δείχνουν ότι η ζέστη επηρεάζει αρνητικά τις πιο σύνθετες γνωστικές λειτουργίες όπως η προσοχή και η μνήμη εργασίας (Thompson et al., 2024).

 

Επιπλέον, υπάρχει ένδειξη ότι η ζέστη επηρεάζει την ψυχική υγεία. Μια μελέτη του 2022 (Nori-Sarma et al., 2022) έδειξε αύξηση 8% στις επισκέψεις στα επείγοντα για προβλήματα ψυχικής υγείας τις πιο ζεστές μέρες του έτους, συμπεριλαμβανομένων προβλημάτων όπως ο αυτοτραυματισμός, η χρήση ουσιών, το άγχος, και οι διαταραχές της διάθεσης.

 

Διαχείριση της Ψυχικής Υγείας κατά τη Διάρκεια του Καλοκαιριού

 

• Ενυδατωθείτε και Βρείτε δροσιά. Η διατήρηση της ενυδάτωσης είναι κρίσιμη για τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου. Πίνετε άφθονο νερό και αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης, τα οποία μπορούν να αυξήσουν την αφυδάτωση.

Αναζητήστε δροσερούς χώρους, είτε αυτό σημαίνει να μένετε σε κλιματιζόμενους χώρους είτε να περνάτε χρόνο σε σκιερά μέρη. Η αποφυγή της υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο κατά τις ώρες αιχμής (10 π.μ. – 4 μ.μ.) μπορεί να μειώσει τις επιπτώσεις της ζέστης.

 

• Προσαρμόστε τις Δραστηριότητές σας. Προγραμματίστε τις δραστηριότητές σας νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα, όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες. Οι βαριές σωματικές δραστηριότητες σε υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο θερμοπληξίας και να επιδεινώσουν το στρες.

 

• Τεχνικές Χαλάρωσης: Η χρήση τεχνικών χαλάρωσης, όπως ο διαλογισμός και η γιόγκα, μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του στρες και του άγχους. Αυτές οι πρακτικές μπορούν να βελτιώσουν τη διάθεσή σας και να βοηθήσουν στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος μέσω της ελεγχόμενης αναπνοής.

 

• Κοινωνική Υποστήριξη & Επαγγελματική Βοήθεια. Μην υποτιμάτε τη δύναμη της κοινωνικής υποστήριξης. Περάστε χρόνο με φίλους και οικογένεια, μοιραστείτε τις ανησυχίες σας και ζητήστε βοήθεια όταν χρειάζεται. Η καλή κοινωνική δικτύωση μπορεί να μειώσει τα επίπεδα στρες και να προσφέρει συναισθηματική ανακούφιση.

Αν, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, νιώθετε ότι επηρεάζεται σοβαρά η ψυχική σας υγεία και δυσκολεύεστε να αντιμετωπίσετε τα συμπτώματα, μην διστάσετε να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια. Ψυχολόγοι και ψυχίατροι μπορούν να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε την κατάσταση και να βρείτε τρόπους για να αντιμετωπίσετε αυτές τις δυσκολίες.

 

Η διατήρηση της ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια καυσώνων, απαιτεί προσεκτική διαχείριση και αυτοφροντίδα. Με τη λήψη των σωστών μέτρων, μπορείτε να προστατεύσετε την σωματική και ψυχική σας υγεία και να απολαύσετε το καλοκαίρι με ασφάλεια και ευεξία.

---

Φραντζέσκα Παρλιάρου Ψυχολόγος

---

Βιβλιογραφία

 

Karim, M. and Alamgir, H. (2023). High temperatures on mental health: Recognizing the association and the need for proactive strategies—A perspective. Health science reports, 6(12). doi:https://doi.org/10.1002/hsr2.1729.

Nori-Sarma, A., Sun, S., Sun, Y., Spangler, K.R., Oblath, R., Galea, S., Gradus, J.L. and Wellenius, G.A. (2022). Association Between Ambient Heat and Risk of Emergency Department Visits for Mental Health Among US Adults, 2010 to 2019. JAMA Psychiatry, [online] 79(4). doi:https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2021.4369.

Thompson, C., Ferrie, L., Pearson, S.J., Highlands, B. and Matthews, M.J. (2024). Do extreme temperatures affect cognition? A short review of the impact of acute heat stress on cognitive performance of firefighters. Frontiers in Psychology, 14. doi:https://doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1270898.

Zhang, X., Chen, X. and Zhang, X. (2024). Temperature and Low-Stakes Cognitive Performance. Journal of the Association of Environmental and Resource Economists, 11(1), pp.75–96. doi:https://doi.org/10.1086/726007.